Hoofstuk 4: Vergankelijkheid

Samenvatting Introductie van Deel IV en Hfdst 4

Introductie van Deel IV

Waarom zijn we nog niet verlicht? Omdat we a) gehecht zijn aan dit leven, b) gehechtheid aan de vreugde van samsara, c) gehechtheid aan de rust van de arhats en d) omdat we de manier waarop verlichting bereikt wordt niet kennen.

Deze obstakels worden verwijderd door de instructies van de spirituele vriend. Samengevat zijn deze instructies: a) meditatie over vergankelijkheid, b) reflectie over de nadelen van samsara en over oorzaak en gevolg, c) meditatie over liefdevolle vriendelijkheid en mededogen en d) het voortbrengen van bodhichitta.

Hoofdstuk 4: Vergankelijkheid

Alle samengestelde verschijnselen zijn vergankelijk.

De manier om over vergankelijkheid na te denken heeft drie aspecten: a) classificatie van de verschillende aspecten van vergankelijkheid, b) methode van contemplatie en c) de voordelige effecten van deze contemplatie.

a) classificatie
1. vergankelijkheid van de uiterlijke wereld
2. vergankelijkheid van de bewuste wezens

b) methode
1.a) meditatie op de 'groffe' vergankelijkheid van het hele universum
1.b) meditatie op de 'fijne' vergankelijkheid van alle dingen

2.a) alle bewuste wezens zijn vergankelijk
2.b) wij zelf zijn vergankelijk

A. Vergankelijkheid in onszelf: ik zal sterven, onderzoek de consquentie daarvan, besef de onvermijdelijkheid van het naderend moment dat ik zal sterven en dat ik alles zal verliezen.

Onderzoek in 3X3 punten
-ik zal zeker sterven: 1) er is in het verleden niemand niet gestorven, 2) dit lichaam is samengesteld en 3) elk moment is er één dichter bij de dood
-het moment dat ik zal sterven is onzeker: 1) er is geen vaste levensspanne, 2) dit lichaam heeft geen blijvende essentie en 3) de oorzaken van de dood zijn legio.
-niemand kan ons helpen als we sterven, niet onze 1) rijkdom, 2) familie en vrienden en 3) lichamen.

B. Pas de vergankelijkheid die je om je heen ziet op jezelf toe.

c) Voordelige effecten
De voordelige effecten van deze zijn dat het ons bevrijd van gehechtheid aan dit leven, dat het ons vertrouwen versterkt en ons bevrijd van gehechtheid en afkeer. Het is een aanleiding om de gelijke natuur van alle verschijnselen te verwerkelijken.

Hoofdstuk 3: De Leraar *Highlights*

De 'leraar' waar we hier over spreken is de Mahayanaleraar: de kalyanamitra (skt.) of Geshe (Tib.), wat zoveel betekent als 'spirituele vriend'.

De noodzaak van het volgen van een spirituele vriend wordt op drie manieren vastgesteld: op basis van de soetra's, door logica en door vergelijkingen.

De logische reden is dat wij niet weten hoe we onze emotionele en spirituele sluiers moeten reinigen (nl. door het verzamelen van verdienste en inzicht), maar de leraar wél.

De vergelijkingen zijn dat de leraar is als a) een gids die de weg kent naar waar we heen willen gaan, b) een begeleider die ons beschermt tegen gevaren onderweg en c) als een veerman die ons helpt de andere oever te bereiken.

Er zijn verschillende soorten leraren, maar het best zijn de 'gewone leraren' die ons de mogelijkheid geven voor het eerst onze gewone toestand van verwarring te overstijgen. Een Tibetaans gezegde is dat onze leraar vriendelijker is dan de Boeddha, omdat we hem hebben kunnen ontmoeten en de Boeddha niet.

Bij het volgen van een leraar en het luisteren naar zijn onderricht is het zaak dat we vooraf de Bodhicitta opwekken, tijdens het onderricht onszelf als de patiënt, de leraar als de arts en de dharma als medicijn zien en dat we, tenslotte, de '3 fouten van de kom' vermijden.

Iemand die niet oplet is als een kom die ondersteboven staat en waar je dus geen thee in kunt gieten.

Iemand die niet actief luistert en niets onhoudt is als een kom met een gat, die niets vasthoudt.

Het verraderlijkst is de kom met vergif erin: iemand die eigenlijk alleen naar het onderricht luistert om zijn eigen meningen bevestigd te zien.

Hoofdstuk 2: het kostbare menselijke leven

Ook al hebben alle bewuste wezens de boeddhanatuur, alleen menselijke wezens hebben de praktische mogelijkheid om verlichting te bereiken. Een kostbaar menselijk leven heeft 1) vrijheid, 2) begiftigdheid en 3) drie soorten vertrouwen.

1) Vrijheid
Dit betekent vrij te zijn van 8 omstandigheden die ongunstig zijn voor dharmabeoefening:
1. een geboorte in een hellerijk
2. of als hongerige geest
3. of als dier
4. of als barbaar
5. of als langlevende godheid
6. of als iemand met onjuiste visies
7. of waar geen boeddha aanwezig is
8. of met deficiënties zoals doofstomheid

2) Begiftigdheid
Er zijn tien kwaliteiten die de bijzondere begiftiging van het menselijk leven uitmaken. Vijf die we zelf veroorzaken door deugdzame handelingen:
9. een menselijk lichaam hebben
10. geboren zijn een centraal (beschaafd) land
11. in het bezit zijn van functionerende zintuigen
12. niet geneigd zijn schadelijke handelingen te verrichten
13. openheid voor de lessen

En er zijn vijf kwaliteiten die door uiterlijke omstandigheden ontstaan:
14. er is een boeddha verschenen in de wereld
15. deze boeddha heeft de dharma onderricht
16. de dharma is verder doorgegeven
17. en wordt nog steeds beoefend
18. en er zijn mensen die deze beoefening ondersteunen

Een menselijk leven met deze 18 kwaliteiten (van vrijheid en begiftigdheid) is
a) moeilijk te verkrijgen en makkelijk te verliezen
b) van groot belang

3) vertrouwen
Om vol profijt te hebben van dit kostbare leven moeten we deugdzame handelingen cultiveren. Het consequent vasthouden aan positive kwaliteiten vereist dat we vertrouwen hebben, of meer precies:
-overtuigd vertrouwen in de werking van oorzaak en gevolg
-strevend vertrouwen in het bereiken van volledige bevrijding en
-helder vertrouwen in de Drie Juwelen, Boeddha, Dharma en Sangha

Wie deze drie soorten vertrouwen heeft, heeft de viervoudige innerlijke zekerheid haar dharma-beoefening niet te verliezen door gehechtheid, afkeer, angst en domheid.

Aanbevolen boeken

Hé, psst, jij daar! Zie voor aanbevolen boeddhistische boeken deze posts op Blinde Schildpad:

Deel 1
Deel 2

Maar mondje dicht, hè...